Związek Nauczycielstwa Polskiego jest posiadającą osobowość prawną organizacją związkową działającą  w oparciu o ustawę z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych oraz Statut ZNP. Rozpoczęcie działalności związkowej w danej szkole lub placówce oświatowej warunkowane jest utworzeniem w niej ogniska ZNP. Ognisko powstaje na mocy uchwały właściwego miejscowo zarządu oddziału ZNP. Wniosek w tej sprawie do zarządu oddziału ZNP może złożyć każdy z pracowników szkoły lub placówki oświatowej nie objętej działaniem Związku. Utworzenie ogniska możliwie jest w przypadku, gdy akces do ZNP zadeklaruje co najmniej jeden pracownik zatrudniony w danej szkole lub placówce oświatowej.