Aktualności

image002

1 stycznia 2024 roku minimalne wynagrodzenie za pracę w Polsce wzrosło do 4242 zł brutto. Dlatego niektórzy nauczyciele otrzymują wyrównanie z tytułu niższego uposażenia niż przewidują przepisy prawa pracy. Są jednak samorządy, które sygnalizują chęć potrącania wypłaconych dodatków wyrównawczych w momencie wejścia w życie zapowiadanych przez rząd podwyżek dla nauczycieli. Dlatego Związek Nauczycielstwa Polskiego przygotował opinię prawną w tej sprawie. Zgodnie z nią, takie potrącenie z wynagrodzenia pracownika może nastąpić tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie! 

Opinia ZNP ws. potrącania wyrównań wypłaconych w związku z nieosiąganiem przez nauczycieli stawek minimalnego wynagrodzenia w kontekście następczej podwyżki wynagrodzeń zasadniczych nauczycieli

1. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej (dalej – r.zm.r.płac.) zmieniającego tabelę w rozporządzeniu płacowym nauczycieli, określającej stawki minimalnego wynagrodzenia zasadniczego, wejdzie w życie z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2024 r.  W związku z tym zwiększone stawki wynagrodzenia zasadniczego będą wypłacane z wyrównaniem od dnia 1 stycznia 2024 r.

Jednocześnie należy zauważyć, że dotychczas obowiązująca tabela w rozporządzeniu określającym minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego dla nauczycieli w większości przypadków zawierała kwoty niższe niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2024 r., określonego w § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 września 2023 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r. (Dz.U. poz. 1893) – dalej r.w.m.w.p.

W związku z tym nauczycielom, których wynagrodzenie nie osiągnęło w danym miesiącu wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, tj. w kwoty 4242 zł określonej w § 1 r.w.m.w.p., wypłacany był dodatek wyrównawczy, o którym mowa w art. 7 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 2207 ze zm.) – dalej u.m.w.p.

2. Zgodnie z treścią art. 7 u.m.w.p. jeżeli w danym miesiącu, z uwagi na terminy wypłat niektórych składników wynagrodzenia lub rozkład czasu pracy, wynagrodzenie pracownika jest niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia, następuje uzupełnienie wynagrodzenia do tej wysokości w postaci wyrównania (dodatek wyrównawczy).

Obecnie pojawiają się informacje, że dodatek wyrównawczy wypłacony na podstawie art. 7 u.m.w.p. będzie potrącany po wypłaceniu zaktualizowanych stawek wynagrodzenia zasadniczego na podstawie rozporządzenia płacowego – z wyrównaniem od 1 stycznia 2024 r.

3. Zdaniem Związku Nauczycielstwa Polskiego potrącenie wypłaconego dodatku wyrównawczego jest nieprawidłowe z tego względu, że dodatek wyrównawczy, o którym mowa w art. 7 u.m.w.p., ustalany jest w określonym miesiącu, w odniesieniu do wynagrodzenia osiągniętego w tymże miesiącu, a także w związku z nieosiągnięciem w tym miesiącu kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Jeżeli nauczyciel nie osiągał wysokości wynagrodzenia minimalnego (4242 zł) w styczniu czy lutym, wypłacenie wyrównania na podstawie § 1 r.zm.r.płac., nie zmienia zasadności wypłacenia dodatku wyrównawczego na podstawie art. 7 u.m.w.p. w miesiącu styczniu czy lutym, niezależnie od wyrównania wypłaconego później na podstawie rozporządzenia płacowego nauczycieli.

W treści art. 6 i 7 u.m.w.p. nie została bowiem przewidziana formuła uśredniania wynagrodzenia np. z okresu kwartału i dopiero przy ustaleniu, że średnie wynagrodzenie z ww. okresu nie osiąga wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, dodatek wyrównawczy jest wypłacany.

W treści art. 6 i 7 u.m.w.p. przewidziano natomiast zasadę, że jeżeli w danym miesiącu nie jest osiągane wynagrodzenie minimalne, wypłacany jest dodatek wyrównawczy.

Z tego względu zdaniem ZNP określanie wypłaconego dodatku wyrównawczego na podstawie art. 7 u.m.w.p. jako świadczenia nienależnego należy traktować jako czyn, o którym mowa w art. 282 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tj. Dz.U. z 2023 r. poz. 984 ze zm.) – dalej k.p.

Zgodnie z treścią art. 282 § 1 pkt 1 k.p. kto wbrew obowiązkowi wysokość wynagrodzenia bezpodstawnie obniża albo dokonuje bezpodstawnych potrąceń – podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

4. Przepisy prawa pracy ze względu na realizację naczelnej zasady ochrony wynagrodzenia za pracę, umożliwiają potrącenie wynagrodzenia tylko w przypadkach wyraźnie określonych w treści ustawy Kodeks pracy.

Dyspozycja art. 87 k.p. nie obejmuje jednak sytuacji wskazanej w omawianej sprawie, więc pracodawca nie może potrącić wypłaconego dodatku wyrównawczego w kolejnym terminie płatności bez zgody pracownika.

Stąd ewentualne zastosowanie może mieć jedynie art. 91 § 1 k.p., zgodnie z którym należności inne niż wymienione w art. 87 k.p., mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie.

Z przepisu wynika więc norma, że brak zgody pracownika na potrącenie „innych należności” powoduje wystąpienie skutecznie prawnej przeszkody dokonania przez pracodawcę takiego potrącenia. 

W takiej sytuacji pracodawca może dochodzić swego żądania tylko przed sądem, który dokona oceny czy w sprawie występuje podstawa do uznania wypłaty dodatku wyrównawczego jako świadczenia nienależnego.

Sporządził Krzysztof Lisowski

W styczniu br. Związek Nauczycielstwa Polskiego wystąpił do Minister Pracy z wnioskiem o znowelizowanie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę w ten sposób, aby wśród składników wynagrodzenia niezaliczanych do płacy minimalnej zostało uwzględnione wynagrodzenie z tytułu pracy w godzinach ponadwymiarowych i doraźnych zastępstw

Obecnie nauczyciele wykonujący dodatkową pracę w ramach godzin ponadwymiarowych i/lub doraźnych zastępstw, mają zdecydowanie gorszą sytuację prawną w zakresie prawa do wyrównania w porównaniu do tej samej grupy nauczycieli, którzy nie realizują zajęć w ramach godzin ponadwymiarowych i/lub doraźnych zastępstw.

image004

Związek Nauczycielstwa Polskiego opowiada się za jak najszybszą wypłatą podwyżek dla nauczycieli z wyrównaniem od 1 stycznia br. Dlatego z uwagi na kalendarz prac legislacyjnych Związek zakończył dziś etap uzgodnień projektu rozporządzenia płacowego MEN, aby nauczyciele mogli już w marcu otrzymać obiecane podwyżki z wyrównaniem od 1 stycznia.

Podczas dzisiejszych rozmów przedstawiciele ZNP zaproponowali:

– przesunięcia w ramach budżetu przeznaczonego na podwyżki dla nauczycieli, aby zwiększyć wynagrodzenie zasadnicze nauczycieli mianowanych (poprzez zwiększenie udziału płacy zasadniczej w ogólnym wynagrodzeniu nauczycieli mianowanych do 70 proc.). Wg ZNP jest to konieczne, ponieważ propozycja płacowa MEN oznacza, że różnica pomiędzy wynagrodzeniem zasadniczym nauczyciela początkującego a mianowanego wyniesie tylko 149 zł;

– wznowienie rozmów przed 1 września br. o wzroście wynagrodzeń nauczycieli ze szczególnym uwzględnieniem nauczycieli mianowanych jeszcze w tym roku budżetowym;

– wyłączenie godzin ponadwymiarowych i doraźnych zastępstw z konstrukcji średniego wynagrodzenia nauczycieli, ponieważ jest to dodatkowa praca (godziny te zawyżają konstrukcję średniego wynagrodzenia);

– zmianę systemu wynagrodzeń nauczycieli poprzez likwidację kwoty bazowej na rzecz powiązania wynagrodzeń zasadniczych nauczycieli z przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce (obywatelska inicjatywa ZNP „Godne płace i wysoki prestiż”).

Ministerstwo edukacji w projekcie rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie ws. stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, zaproponowało następujące stawki minimalnego wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli posiadających tytuł zawodowy magistra z przygotowaniem pedagogicznym:

  •       nieposiadający stopnia awansu zawodowego (nauczyciel początkujący) – 4 908 zł
  •       nauczyciel mianowany – 5 057 zł
  •       nauczyciel dyplomowany – 5 915 zł.

Przedstawiciele ZNP doceniają skalę wzrostu wynagrodzenia nauczycieli, ponieważ takich podwyżek nie było w ostatnich latach! Jednak propozycja płacowa MEN pokazuje, jak niewielkie są obecnie zarobki nauczycieli, skoro nawet 33-procentowy i 30-procentowy wzrost płac nie zapewnia podwyżki wynagrodzenia zasadniczego o 1500 zł.

Podwyżka nie zapobiegła także dalszemu spłaszczeniu wynagrodzeń na poszczególnych stopniach awansu zawodowego. Dlatego podczas negocjacji Związek Nauczycielstwa Polskiego zaproponował

  • wzrost wynagrodzenia zasadniczego
  • zmniejszenie spłaszczenia wynagrodzeń na poszczególnych stopniach awansu zawodowego poprzez:

– zwiększenie udziału płacy zasadniczej w ogólnym wynagrodzeniu nauczycieli szczególnie w kontekście nauczycieli początkujących i mianowanych,

– zmianę systemu wynagrodzeń przez likwidację kwoty bazowej na rzecz powiązania wynagrodzeń zasadniczych nauczycieli z przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce (wg. GUS),

– wznowienie rozmów o wzroście wynagrodzeń nauczycieli jeszcze w tym roku budżetowym;

– wyłączenie godzin ponadwymiarowych i doraźnych zastępstw z konstrukcji średniego wynagrodzenia nauczycieli.

Na wniosek ZNP zostaną powołane przez MEN cztery grupy robocze

  •          ds. godzin ponadwymiarowych,
  •          kształcenia nauczycieli,
  •         emerytur,
  •          awansu zawodowego i oceny pracy,

które jak najszybciej rozpoczną prace nad propozycjami nowych rozwiązań prawnych.

image006

1 lutego 2024 r. odbyło się spotkanie uzgodnieniowe projektu rozporządzenia płacowego MEN z udziałem kierownictwa resortu edukacji oraz przedstawicieli oświatowych związków zawodowych. 

ZNP reprezentowali: prezes ZNP Sławomir Broniarz, wiceprezes ZG ZNP Urszula Woźniak oraz członkowie Zarządu Głównego ZNP Krzysztof Baszczyński, Elżbieta Markowska, Adam Młynarski i Edyta Książek. Natomiast ze strony MEN w spotkaniu uczestniczyli minister edukacji Barbara Nowacka oraz wiceministrowie Paulina Piechna-Więckiewicz i Henryk Kiepura.

Projekt rozporządzenia

W projekcie rozporządzenia MEN zmieniającego rozporządzenie ws. stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ministerstwo edukacji zaproponowało następujące stawki minimalnego wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli z pierwszej grupy zaszeregowania płacowego (tj. posiadających tytuł zawodowy magistra z przygotowaniem pedagogicznym):

  • nieposiadający stopnia awansu zawodowego (nauczyciel początkujący) – 4 908 zł
  • nauczyciel mianowany – 5 057 zł
  • nauczyciel dyplomowany – 5 915 zł.

Postulaty ZNP

Propozycja płacowa pokazuje, jak niewielkie są obecnie zarobki nauczycieli, skoro nawet 33-procentowy i 30-procentowy wzrost płac nie zapewnia podwyżki wynagrodzenia zasadniczego o 1500 zł. Podwyżka nie zapobiegła także dalszemu spłaszczeniu wynagrodzeń na poszczególnych stopniach awansu zawodowego. Dlatego podczas dzisiejszych negocjacji przedstawiciele ZNP zaproponowali zmiany związane ze

  • wzrostem wynagrodzenia zasadniczego
  • oraz zmniejszeniem spłaszczenia wynagrodzeń na poszczególnych stopniach awansu zawodowego 

poprzez:

– zwiększenie udziału płacy zasadniczej w ogólnym wynagrodzeniu nauczycieli szczególnie w kontekście nauczycieli początkujących i mianowanych (propozycja płacowa MEN oznacza, że różnica pomiędzy wynagrodzeniem zasadniczym nauczyciela początkującego a mianowanego wynosi jedynie 149 zł),

– powiązanie wynagrodzeń nauczycieli z przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce. 

Przedstawiciele ZNP doceniają skalę wzrostu wynagrodzenia nauczycieli, ponieważ takich podwyżek nie było w ostatnich latach. W czasie 8 lat rządów PiS ówczesny rząd dwukrotnie zamroził pensje nauczycielskie. Wyglądało to następująco:

  •         w 2016 r. – 0 proc.,
  •         w 2017 r. – 1,3 proc. od stycznia,
  •         w 2018 r. – 5,35 proc. od kwietnia,
  •         w 2019 r. – 5 proc. od stycznia i 9,6 proc. od września,
  •         w 2020 r. – 6 proc. od września,
  •         w. 2021 r. – 0 proc.,
  •         w 2022 r. – 4,4 proc. od maja, a dla najmłodszych nauczycieli – dodatkowo 8-10 proc. od września,
  •         w 2023 r. – 7,8 proc. od stycznia.

Tegoroczna podwyżka jest efektem determinacji protestujących nauczycieli i nauczycielek, angażujących się działania protestacyjne i obywatelskie ZNP w ostatnich latach!

Ustalenia

Podczas dzisiejszego spotkania ustalono, że:

  • na wniosek ZNP odbędzie się kolejna tura rozmów 8 lutegona temat propozycji ZNP zwiększenia udziału płacy zasadniczej w ogólnym wynagrodzeniu nauczycieli początkujących i mianowanych (po przedstawieniu przez MEN danych dotyczących wysokości poszczególnych składników wynagrodzenia),
  • zostaną powołane cztery grupy robocze(ds. godzin ponadwymiarowych, kształcenia nauczycieli, emerytur oraz awansu zawodowego i oceny pracy), które jak najszybciej rozpoczną prace nad propozycjami nowych rozwiązań prawnych.

Ministra edukacji Barbara Nowacka zadeklarowała:

– jak najszybsze wypłacenie 30- i 33–procentowych podwyżek z wyrównaniem od 1 stycznia br. mimo zawirowań budżetowych (31 stycznia br. prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę budżetową na rok 2024 i skierował budżet w trybie kontroli następczej do Trybunału Konstytucyjnego),

– poparcie obywatelskiej inicjatywy ZNP dotyczącej powiązania wynagrodzeń nauczycielskich z przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce,

– wolę prowadzenia rozmów z partnerami społecznymi na temat zmian w edukacji i systemie wynagrodzeń nauczycieli oraz podwyżek w roku 2025,

– prace nad obudową prestiżu zawodowego nauczycieli i dialogu społecznego.

Inicjatywa obywatelska ZNP

Zdaniem ZNP, punktem odniesienia przy kształtowaniu wysokości płac nauczycieli powinien być obiektywny wskaźnik, niezależny od decyzji polityków z rządzącej w danym momencie ekipy, co wynika z naszej obywatelskiej inicjatywy. 

W ubiegłym tygodniu w Sejmie odbyło się pierwsze czytanie naszego obywatelskiego projektu „Godne płace i wysoki prestiż nauczycieli”. To propozycja powiązania wynagrodzeń nauczycielskich z przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce. Liczymy na szybkie procedowanie naszej inicjatywy w Sejmie.

Obserwuj nas

Bądź na bieżąco.
Śledź nasze profile
w social mediach.

>Facebook

>Twitter

Ile osób jest Online

Odwiedza nas 16 gości.

Licznik odwiedzin

468742
Dzisiaj163
Wczoraj492
W tym tygodniu2692
W tym miesiącu14217

Search

facebook_page_plugin